بر اساس برآوردها در طی ۱۵ سال اخیر میانگین قیمت هر متر مربع واحدهای مسکونی در کلانشهر تهران از قریب ۶۵۰ هزار تومان به میانگین ۵۲ میلیون تومان رسیده است. در واقع نرخ مسکن ۸۰ برابر افزایش پیدا کرده است و در همین بازه زمانی، متوسط درآمد دهکهای پایین درآمدی در خوشبینانهترین حالت تنها ۱۵ برابر افزایش پیدا کرده است.
با توجه به رشد روز افزون نرخ مسکن در محلات مختلف تهران که گاهی نرخ هر متر مربع مسکن در آنها تا ۵۰۰ میلیون تومان نیز میرسد، تقاضا برای اجاره در محلات حاشیهای و شهرکهای اقماری تهران افزایش یافته است. همین مسئله باعث شد که نرخ مسکن در این نقاط نیز به دلیل پیشی گرفتن تقاضا بر عرضه، به شکل چشمگیری افزایش یابد. بر اساس اعلام دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی بیش از ۵۰ درصد ساکنان تهران مستاجر هستند و با توجه به وجود بیش از ۲۴ میلیون دختر و پسر مجرد، در ۱۰ سال آینده باید حداقل ۱۲ میلیون خانه در کشور ساخته شود. نه وزیر قبلی مسکن و نه مهرداد بذرپاش وزیر فعلی تاکنون برنامه موثری برای کنترل نرخ مسکن و اجاره ارائه و اجرا نکردهاند.
بهروز کریمی پژوهشگر حوزه مسکن در اینباره به آفتابنیوز گفت: در ایران به صورت سنتی متوسط رشد بهای اجاره همواره کمتر از متوسط رشد نرخ مسکن بوده است، به این معنی که رشد ماهیانه نرخ مسکن معمولاً بر قراردادهای اجاره که اغلب یکساله هستند دیرتر تاثیر میگذارد. همچنین اگر رشد قیمت در یک ناحیه ۴۰ واحد باشد، رشد اجاره در آن ناحیه ممکن است ۲۰ تا ۳۰ واحد باشد. با این همه در ۲ سال اخیر به نظر میرسد که این روند تغییر یافته و هر ساله قراردادهای اجاره با شیب صعودی بیشتری از نظر قیمت افزایش مییابند. این مسئله که گفته میشود در برخی مناطق تهران نرخ اجاره بها به دلار مطالبه میشود، تنها یکی از علائمی است که نشان میدهد اعتماد عمومی به پول ملی و سیاستهای کلان تا چه حد افت کرده و رشد انتظارات تورمی باعث شده است که مالکان تمام تلاش خود را به کار ببرند که متناسب با رشد قیمت ملک خود، اجاره طلب کنند.
این پژوهشگر حوزه مسکن افزود: اقتصاد هر کشور یک زنجیره به هم پیوسته است، وقتی کشور تحت تحریم باشد و ارزش پول ملی افت کند و دولت هم سیاست مشخص و موثری برای کنترل قیمتها نداشته باشد، طبیعی است که قیمت کالای سرمایهای مانند خانه هم رشد میکند، نباید انتظار داشت وقتی قیمت یک آپارتمان سال قبل ۱۰ میلیارد تومان بوده و امسال همان واحد مسکونی بیش از ۱۵ میلیارد ارزش دارد، صاحب خانه تنها ۲۰ درصد به قیمت اجاره اضافه نماید، در واقع کسی که باید بابت رشد اجاره خانه سرزنش شود دولتمردان، وزارت مسکن، رئیسجمهور و دیگر مسئولین مرتبط هستند، نه صاحب خانه!
این کارشناس در ادامه گفت: رشد قیمت اجاره و مسکن تنها با افزایش عرضه کنترل میشود و نه با وعده و وعید، در این ۲ سال معلوم شد که برنامه دولت برای ساخت سالیانه ۱ میلیون واحد مسکونی اجرایی نشد، طرح مسکن ملی نیز فعلاً در حد ثبت نام و کاعذبازی باقی مانده است. سرمایهگذاران خارجی به ویژه چینیها نیز تا به حال حاضر نشدهاند در صنعت ساختمان ایران سرمایهگذاری کنند. قیمت برخی مصالح ساختمانی نیز بیش از ۱۰۰ درصد رشد کرده است. تسهیلات بانکی برای حوزه مسکن بسیار سخت ارائه میشود و همین تسهیلات نیز نرخ بسیار بالایی دارد. برنامه سال قبل دولت برای اخذ مالیات از خانههای خالی نیز یک شکست تمام عیار بود. در روزهای اخیر هم وزارت مسکن به همراه سازمان امور مالیاتی گشتهایی را برای شناسایی خانههای خالی سازمان داده است. انسان گاهی بهت زده میشود از نحوه تعقل، تدبر و سیاستگذاری مسئولین، مگر وزارت مسکن نیروی قهریه و پلیس است که گشت راه اندازی کند؟! این نهاد مگر چقدر نیرو دارد که بتواند برای شناسایی خانههای خالی در همه کلانشهرها گشتزنی نمایید. در ثانی فرضاً این گشتها درب به درب و خانه به خانه کل شهر را جستجو کردند، گفته میشود که به مالکان ۱۵ روز یا بیشتر فرجه داده میشود که خانه خالی خود را اجاره دهند، با توجه به بسترهای فرهنگی در کشور ما بسیار طبیعی است که مالک خانه با یک قرارداد صوری اجاره و نصب چند پرده وانمود نمایید که خانه را اجاره داده یا آن را در قالب هبه به فرزندانش اجاره داده است. در واقع راه برای دور زدن اینگونه قوانین تعزیراتی بسیار است و بهتر است مسئولین کشور برای کنترل نرخ وحشتناک اجاره که کمر مردم را خم کرده است به فکر رشد تولید و صنعتیسازی ساخت مسکن باشند، نه اینگونه سیاستهای مضحک و پوپولیستی.